بهترين مرجع گزيده مطالب

به گزارش بهداشت نيوز: سلول‌هاي بدن در حالت عادي با رسيدن به پايان عمر خود از بين مي‌روند و با سلول‌هاي جديد جايگزين مي‌شوند؛ اما در مورد سرطان و تومورهاي ديگر، اين چرخه معيوب مي‌شود و گروهي از سلول‌ها همچنان با رسيدن به پايان عمر خود به رشد ادامه مي‌دهند و از بين نمي‌روند. تجمع اين سلول‌ها روي يكديگر باعث به وجود آمدن توده يا تومور مي‌شود، تومورها با اضافه شدن سلول‌هاي جديد و به‌مرورزمان بزرگ‌تر مي‌شوند و علائمي ايجاد مي‌كنند. تومورهاي مغزي انواع مختلفي دارند و بعضي از آن‌ها خوش‌خيم و بعضي ديگر سرطاني و بدخيم هستند. سرعت رشد آن‌ها نيز متفاوت است، تومورهاي مغزي بر اساس محل قرارگيري و سرعت رشدشان مي‌توانند علائم مختلفي ايجاد كنند. در ادامه دكتر ناصر زنگي‌آبادي متخصص مغز و اعصاب و عضو هيات علمي مركز تحقيقات علوم اعصاب شما را با انواع اين تومورها، علائم، عوامل و راه‌هاي تشخيص و درمان آن‌ها بيشتر آشنا مي‌كند.
لطفاً در مورد انواع تومورهاي مغزي توضيح دهيد
تومورهاي مغزي را مي‌توان به دو نوع كلي تقسيم كرد: تومورهاي اوليه و تومورهاي ثانويه. تومورهاي اوليه سه‌چهارم از تومورهاي مغزي و تومورهاي ثانويه يك‌چهارم از تومورهاي مغزي را شامل مي‌شوند. منشأ ابتدايي تومورهاي اوليه در بافت مغز است. درحالي‌كه منشأ تومورهاي ثانويه خارج از مغز است. به عبارت ديگر، سلول‌هاي سرطاني در اين تومورها از طريق جريان خون از ساير ارگان‌ها به بافت مغز منتقل مي‌شوند و آن را درگير مي‌كنند. بيشترين تومورهاي ثانويه مغزي از سرطان‌هاي ريه، پستان، كليه‌ها، ملانوم بدخيم پوستي و سرطان روده بزرگ ريشه مي‌گيرند. از آنجايي كه اين تومورها از راه جريان خون به مغز منتقل مي‌شوند، علاوه بر مغز لايه‌هايي پوشاننده مغز را نيز به دليل جريان خون بالا درگير مي‌كنند و باعث تقليد علائم مننژيت در بيمار شوند.
ميزان شيوع تومورهاي مغزي چقدر است؟

بر اساس مطالعات در هر ۱۰۰ هزار نفر جمعيت بين ۵ تا ۸ نفر به تومورهاي مغزي مبتلا مي‌شوند. در كل، سرطان‌ها به‌عنوان دومين علت مرگ در جامعه بشري شناخته شده‌اند.
چه عواملي در ايجاد تومورهاي مغزي دخيل هستند؟
چند علت در بروز تومورهاي مغزي مطرح هستند كه استعداد ژنتيكي در صدر آن‌ها قرار دارد. وراثت نيز در ايجاد اين بيماري به‌خصوص تومورهاي مثل «توبروزاسكلروزيس» نقش دارد، عفونت‌هاي ويروسي از ديگر علل اين بيماري هستند كه البته نقش آن‌ها براي بعضي تومورها مثل لنفوم هاي مغزي ثابت شده تر است. عوامل مربوط به محيط زندگي مثل اثر مواد شيميايي، مواد سمي، اشعه و امواج موجود در بروز تومور مغزي تأثيرگذار هستند.
آيا تومورهاي مغزي در كودكان و بزرگسالان متفاوت‌اند؟
حدود ۸۰ درصد از تومورهاي مغزي مربوط به بالغين هستند و ۲۰ درصد از اين تومورها در كودكان ديده مي‌شوند. متأسفانه اغلب تومورهاي مغزي در كودكان بدخيم‌تر از تومورهاي مغزي در بزرگسالان هستند. از طرفي تومورهاي مغزي در بزرگسالان بيشتر در لوب پيشاني لوب گيجگاهي مغز ديده مي‌شوند؛ اما در كودكان بيشتر در ناحيه ساقه مغز يا مخچه به وجود مي‌آيند.
تومورهاي خوش‌خيم و بدخيم چه تفاوت‌هايي با يكديگر دارند؟
تومورهاي مغزي را مي‌توان از ديدگاه بافت‌شناسي به دو نوع خوش‌خيم و بدخيم نيز تقسيم كرد. براي اين تقسيم‌بندي نياز به تائيد توسط نمونه‌برداري تومور يا بيوپسي وجود دارد. هر چند در بسياري از موارد مي‌توان بر اساس تأثيرگذاري، علائم و منش تومور نيز به خوش‌خيم يا بدخيم بودن آن پي برد. بدخيم‌ترين تومور مغزي «گليوبلاستوم» نام دارد كه مردان را ۲ برابر بيشتر از زنان مبتلا مي‌كند. اين تومور بيشتر در دهه ۵ يا ۶ زندگي بروز مي‌كند. البته بايد توجه داشت اگر يك تومور خوش‌خيم در نواحي بدي از مغز ازجمله ساقه يا عمق مغز رشد كند، به دليل فضاي محدود و اجزاي مهم مغزي كه در اين نواحي وجود دارد و به دليل اثر فشاري تومور مي‌تواند به‌مراتب عواقب بدتري از يك تومور بدخيم داشته باشد. به عبارت ساده‌تر، در اين وضعيت با اينكه تومور خوش‌خيم است، تأثير آن به‌نوعي پيش‌آگهي بدي براي بيمار رقم ميزند.
تومورهاي مغزي با چه علائمي همراه هستند؟
علائم باليني تومورهاي مغزي را مي‌توان در ۵ گروه تقسيم كرد:
گروه اول، علائمي هستند كه در اثر بالا رفتن فشار داخل جمجمهايجاد مي‌شوند. فضاي جمجمه، محدود است بنابراين اضافه شدن تومور به اين ناحيه مي‌تواند فشار آن را بالا برد وقتي اجزاي مختلف مغز تحت فشار قرار مي‌گيرند، علائم مختلفي ايجاد مي‌كنند ازجمله سردرد، سرگيجه، تهوع و استفراغ يا تاري ديد.
دومين گروه از علائم تومورهاي مغزي، تشنج‌هاي مكرر است كه مي‌تواند به شكل حمله تشنجي بزرگ يا همان غش و بي‌هوشي در فرد بروز كند يا به شكل تشنج‌هاي كوچك و موضعي باشد.
سومين گروه از علائم باليني تومورهاي مغزي تغيير در سطح هوشياري بيمار است. اين تغييرات مي‌توانند از يك اختلال هوشياري ساده به شكل خواب‌آلودگي مفرط تا كما و تغيير وضعيت بسيار شديد در سطح هوشياري باشند.
چهارمين گروه از علائم باليني مربوط به تغييرات رفتاري با اختلالات رواني است. اين اختلالات مي‌توانند خود را به‌صورت اختلال شخصيت يا تغيير شخصيت بروز دهند و توجه ديگران را به خود جلب كنند. اين علائم بيشتر در تومورهاي لوب پيشاني و بعد از آن لوب گيجگاه ديده مي‌شوند.
پنجمين گروه از علائم باليني، اصطلاحاً «علائم موضعي» نام دارند. تومورها بر اساس محل وقوع خود در مغز يا نخاع مي‌توانند باعث بروز علائم متفاوت حسي و حركتي با علائم خاص در بيمار شوند. براي مثال بيمار ممكن است دچار ضعف در يك دست يا يك پا شود يا اختلال بويايي يك‌طرفه احساس كند يا دچار كاهش بينايي يا شنوايي يك‌طرفه يا فلج يك‌طرفه صورت شود. تمامي اين موارد مي‌توانند از علائم موضعي در تومورهاي خوش‌خيم و بدخيم باشند. با اين حال علائم موضعي عمدتاً به دنبال اثر فشاري تومورهاي خوش‌خيم ايجاد مي‌شوند.
براي مثال تومور خوش‌خيم مننژيوم با توجه به محل قرارگيري خود در مغز مي‌تواند بر عصب اپتيك از سمت راست بيمار فشار وارد كند و باعث بروز تاري ديد و كاهش بينايي در چشم راست شود. تومور خوش‌خيم هيپوفيز با توجه به قرارگيري در مجاورت تقاطع عصب بينايي مي‌تواند بر هر دو عصب بينايي فشار وارد كند و باعث محدوديت ميدان بينايي شود. اين تومور همچنين مي‌تواند با افزايش ترشح هورموني خاص خود را نشان دهد.
تومور مغزي را چگونه مي‌توان تشخيص داد؟
اولين و مهم‌ترين راه تشخيص تومورهاي مغزي مراجعه به متخصص مغز و اعصاب و معاينه سيستم عصبي است. در اين معاينات، مشاهده ته چشم توسط ابزاري به نام «افتالموسكوپ» در تشخيص بالا رفتن فشار داخل جمجمه بسيار مهم است.
از ديگر روش‌هاي تشخيصي تومورهاي مغز مي‌توان به ابزار پاراكلينيك مثل نوار مغز، عكس‌برداري معمولي جمجمه، سي‌تي‌اسكن، ام آر آي مغز و حتي در موارد خاص، آنژيوگرافي مغز اشاره كرد.
لطفاً در مورد درمان تومورهاي مغزي توضيح دهيد
درمان تومورهاي مغزي مشابه درمان تومورهاي نواحي ديگر بدن است. اين درمان را مي‌توان به دو گروه تقسيم كرد؛ درمان جراحي و غير جراحي.
جراحي تومور مغزي را مي‌توان به شيوه كلاسيك يا روش‌هاي نوين درماني با استفاده از گامانايف انجام داد. روش‌هاي غير جراحي نيز شامل راديوتراپي و شيمي‌درماني مي‌شوند.
بيمار ممكن است كنار اين درمان‌ها بر اساس علائمي كه دارد به درمان با داروهاي خاص نيز نياز پيدا كند. براي مثال در مورد تشنج ممكن است به داروي ضد تشنج نياز باشد. تمامي اين موارد توسط پزشك مغز و اعصاب در نظر گرفته مي‌شود.
سخن پاياني؟
علائم باليني تومورهاي مغزي بسيار گسترده هستند. با توجه زودهنگام به اين علائم و مراجعه به‌موقع به متخصص مغز و اعصاب مي‌توان از پيشرفت تومور و درگيري بيشتر مغز جلوگيري كرد. تشخيص زودرس به درمان بهتر و سريع‌تر تومور بسيار كمك مي‌كند. براي پيشگيري از تومورهاي مغزي نيز مجدد بر دوري از عوامل محيطي مثل مواد شيميايي و سمي، اشعه و امواج تأكيد مي‌شود.

به گزارش بهداشت نيوز: سلول‌هاي بدن در حالت عادي با رسيدن به پايان عمر خود از بين مي‌روند و با سلول‌هاي جديد جايگزين مي‌شوند؛ اما در مورد سرطان و تومورهاي ديگر، اين چرخه معيوب مي‌شود و گروهي از سلول‌ها همچنان با رسيدن به پايان عمر خود به رشد ادامه مي‌دهند و از بين نمي‌روند. تجمع اين سلول‌ها روي يكديگر باعث به وجود آمدن توده يا تومور مي‌شود، تومورها با اضافه شدن سلول‌هاي جديد و به‌مرورزمان بزرگ‌تر مي‌شوند و علائمي ايجاد مي‌كنند. تومورهاي مغزي انواع مختلفي دارند و بعضي از آن‌ها خوش‌خيم و بعضي ديگر سرطاني و بدخيم هستند. سرعت رشد آن‌ها نيز متفاوت است، تومورهاي مغزي بر اساس محل قرارگيري و سرعت رشدشان مي‌توانند علائم مختلفي ايجاد كنند. در ادامه دكتر ناصر زنگي‌آبادي متخصص مغز و اعصاب و عضو هيات علمي مركز تحقيقات علوم اعصاب شما را با انواع اين تومورها، علائم، عوامل و راه‌هاي تشخيص و درمان آن‌ها بيشتر آشنا مي‌كند.
لطفاً در مورد انواع تومورهاي مغزي توضيح دهيد
تومورهاي مغزي را مي‌توان به دو نوع كلي تقسيم كرد: تومورهاي اوليه و تومورهاي ثانويه. تومورهاي اوليه سه‌چهارم از تومورهاي مغزي و تومورهاي ثانويه يك‌چهارم از تومورهاي مغزي را شامل مي‌شوند. منشأ ابتدايي تومورهاي اوليه در بافت مغز است. درحالي‌كه منشأ تومورهاي ثانويه خارج از مغز است. به عبارت ديگر، سلول‌هاي سرطاني در اين تومورها از طريق جريان خون از ساير ارگان‌ها به بافت مغز منتقل مي‌شوند و آن را درگير مي‌كنند. بيشترين تومورهاي ثانويه مغزي از سرطان‌هاي ريه، پستان، كليه‌ها، ملانوم بدخيم پوستي و سرطان روده بزرگ ريشه مي‌گيرند. از آنجايي كه اين تومورها از راه جريان خون به مغز منتقل مي‌شوند، علاوه بر مغز لايه‌هايي پوشاننده مغز را نيز به دليل جريان خون بالا درگير مي‌كنند و باعث تقليد علائم مننژيت در بيمار شوند.
ميزان شيوع تومورهاي مغزي چقدر است؟

بر اساس مطالعات در هر ۱۰۰ هزار نفر جمعيت بين ۵ تا ۸ نفر به تومورهاي مغزي مبتلا مي‌شوند. در كل، سرطان‌ها به‌عنوان دومين علت مرگ در جامعه بشري شناخته شده‌اند.
چه عواملي در ايجاد تومورهاي مغزي دخيل هستند؟
چند علت در بروز تومورهاي مغزي مطرح هستند كه استعداد ژنتيكي در صدر آن‌ها قرار دارد. وراثت نيز در ايجاد اين بيماري به‌خصوص تومورهاي مثل «توبروزاسكلروزيس» نقش دارد، عفونت‌هاي ويروسي از ديگر علل اين بيماري هستند كه البته نقش آن‌ها براي بعضي تومورها مثل لنفوم هاي مغزي ثابت شده تر است. عوامل مربوط به محيط زندگي مثل اثر مواد شيميايي، مواد سمي، اشعه و امواج موجود در بروز تومور مغزي تأثيرگذار هستند.
آيا تومورهاي مغزي در كودكان و بزرگسالان متفاوت‌اند؟
حدود ۸۰ درصد از تومورهاي مغزي مربوط به بالغين هستند و ۲۰ درصد از اين تومورها در كودكان ديده مي‌شوند. متأسفانه اغلب تومورهاي مغزي در كودكان بدخيم‌تر از تومورهاي مغزي در بزرگسالان هستند. از طرفي تومورهاي مغزي در بزرگسالان بيشتر در لوب پيشاني لوب گيجگاهي مغز ديده مي‌شوند؛ اما در كودكان بيشتر در ناحيه ساقه مغز يا مخچه به وجود مي‌آيند.
تومورهاي خوش‌خيم و بدخيم چه تفاوت‌هايي با يكديگر دارند؟
تومورهاي مغزي را مي‌توان از ديدگاه بافت‌شناسي به دو نوع خوش‌خيم و بدخيم نيز تقسيم كرد. براي اين تقسيم‌بندي نياز به تائيد توسط نمونه‌برداري تومور يا بيوپسي وجود دارد. هر چند در بسياري از موارد مي‌توان بر اساس تأثيرگذاري، علائم و منش تومور نيز به خوش‌خيم يا بدخيم بودن آن پي برد. بدخيم‌ترين تومور مغزي «گليوبلاستوم» نام دارد كه مردان را ۲ برابر بيشتر از زنان مبتلا مي‌كند. اين تومور بيشتر در دهه ۵ يا ۶ زندگي بروز مي‌كند. البته بايد توجه داشت اگر يك تومور خوش‌خيم در نواحي بدي از مغز ازجمله ساقه يا عمق مغز رشد كند، به دليل فضاي محدود و اجزاي مهم مغزي كه در اين نواحي وجود دارد و به دليل اثر فشاري تومور مي‌تواند به‌مراتب عواقب بدتري از يك تومور بدخيم داشته باشد. به عبارت ساده‌تر، در اين وضعيت با اينكه تومور خوش‌خيم است، تأثير آن به‌نوعي پيش‌آگهي بدي براي بيمار رقم ميزند.
تومورهاي مغزي با چه علائمي همراه هستند؟
علائم باليني تومورهاي مغزي را مي‌توان در ۵ گروه تقسيم كرد:
گروه اول، علائمي هستند كه در اثر بالا رفتن فشار داخل جمجمهايجاد مي‌شوند. فضاي جمجمه، محدود است بنابراين اضافه شدن تومور به اين ناحيه مي‌تواند فشار آن را بالا برد وقتي اجزاي مختلف مغز تحت فشار قرار مي‌گيرند، علائم مختلفي ايجاد مي‌كنند ازجمله سردرد، سرگيجه، تهوع و استفراغ يا تاري ديد.
دومين گروه از علائم تومورهاي مغزي، تشنج‌هاي مكرر است كه مي‌تواند به شكل حمله تشنجي بزرگ يا همان غش و بي‌هوشي در فرد بروز كند يا به شكل تشنج‌هاي كوچك و موضعي باشد.
سومين گروه از علائم باليني تومورهاي مغزي تغيير در سطح هوشياري بيمار است. اين تغييرات مي‌توانند از يك اختلال هوشياري ساده به شكل خواب‌آلودگي مفرط تا كما و تغيير وضعيت بسيار شديد در سطح هوشياري باشند.
چهارمين گروه از علائم باليني مربوط به تغييرات رفتاري با اختلالات رواني است. اين اختلالات مي‌توانند خود را به‌صورت اختلال شخصيت يا تغيير شخصيت بروز دهند و توجه ديگران را به خود جلب كنند. اين علائم بيشتر در تومورهاي لوب پيشاني و بعد از آن لوب گيجگاه ديده مي‌شوند.
پنجمين گروه از علائم باليني، اصطلاحاً «علائم موضعي» نام دارند. تومورها بر اساس محل وقوع خود در مغز يا نخاع مي‌توانند باعث بروز علائم متفاوت حسي و حركتي با علائم خاص در بيمار شوند. براي مثال بيمار ممكن است دچار ضعف در يك دست يا يك پا شود يا اختلال بويايي يك‌طرفه احساس كند يا دچار كاهش بينايي يا شنوايي يك‌طرفه يا فلج يك‌طرفه صورت شود. تمامي اين موارد مي‌توانند از علائم موضعي در تومورهاي خوش‌خيم و بدخيم باشند. با اين حال علائم موضعي عمدتاً به دنبال اثر فشاري تومورهاي خوش‌خيم ايجاد مي‌شوند.
براي مثال تومور خوش‌خيم مننژيوم با توجه به محل قرارگيري خود در مغز مي‌تواند بر عصب اپتيك از سمت راست بيمار فشار وارد كند و باعث بروز تاري ديد و كاهش بينايي در چشم راست شود. تومور خوش‌خيم هيپوفيز با توجه به قرارگيري در مجاورت تقاطع عصب بينايي مي‌تواند بر هر دو عصب بينايي فشار وارد كند و باعث محدوديت ميدان بينايي شود. اين تومور همچنين مي‌تواند با افزايش ترشح هورموني خاص خود را نشان دهد.
تومور مغزي را چگونه مي‌توان تشخيص داد؟
اولين و مهم‌ترين راه تشخيص تومورهاي مغزي مراجعه به متخصص مغز و اعصاب و معاينه سيستم عصبي است. در اين معاينات، مشاهده ته چشم توسط ابزاري به نام «افتالموسكوپ» در تشخيص بالا رفتن فشار داخل جمجمه بسيار مهم است.
از ديگر روش‌هاي تشخيصي تومورهاي مغز مي‌توان به ابزار پاراكلينيك مثل نوار مغز، عكس‌برداري معمولي جمجمه، سي‌تي‌اسكن، ام آر آي مغز و حتي در موارد خاص، آنژيوگرافي مغز اشاره كرد.
لطفاً در مورد درمان تومورهاي مغزي توضيح دهيد
درمان تومورهاي مغزي مشابه درمان تومورهاي نواحي ديگر بدن است. اين درمان را مي‌توان به دو گروه تقسيم كرد؛ درمان جراحي و غير جراحي.
جراحي تومور مغزي را مي‌توان به شيوه كلاسيك يا روش‌هاي نوين درماني با استفاده از گامانايف انجام داد. روش‌هاي غير جراحي نيز شامل راديوتراپي و شيمي‌درماني مي‌شوند.
بيمار ممكن است كنار اين درمان‌ها بر اساس علائمي كه دارد به درمان با داروهاي خاص نيز نياز پيدا كند. براي مثال در مورد تشنج ممكن است به داروي ضد تشنج نياز باشد. تمامي اين موارد توسط پزشك مغز و اعصاب در نظر گرفته مي‌شود.
سخن پاياني؟
علائم باليني تومورهاي مغزي بسيار گسترده هستند. با توجه زودهنگام به اين علائم و مراجعه به‌موقع به متخصص مغز و اعصاب مي‌توان از پيشرفت تومور و درگيري بيشتر مغز جلوگيري كرد. تشخيص زودرس به درمان بهتر و سريع‌تر تومور بسيار كمك مي‌كند. براي پيشگيري از تومورهاي مغزي نيز مجدد بر دوري از عوامل محيطي مثل مواد شيميايي و سمي، اشعه و امواج تأكيد مي‌شود.